کتاب پیش رو به عنوان منبع مطالعاتی دروس حقوق اساسی شناخته می‌شود که متناسب با سرفصل‌های مصوب و به صورت مفید و در حجمی معقول نگاشته شده است. مولف در این کتاب سعی نموده تا در حد مختصر اما مفید مبانی اصلی حقوق اساسی را مورد بحث و کنکاش قرار دهد و مبانی و اصول حقوق اساسی در ایران را تفسیر و تبیین کند.
سبک کتاب: آموزشی، درسی دانشگاهی
قابل استفاده برای: ترم دانشگاهی
بایسته های حقوق اساسی: اثر دکتر سید ابوالفضل قاضی شریعت پناهی؛ نشر میزان
75,000 تومان
توضیحات
فهرست مطالب
پيشگفتار 15
گفتار اوّل : ويژگيهاي حقوق اساسي 19
الف ـ مفهوم جامعه سياسي 19
ب ـ قدرت سياسي چيست؟ 20
1 ـ جامعه سياسي فراگير و كلي است: 22
2 ـ جامعه سياسي، خصلت الزامي‌دارد: 22
3 ـ قدرت، در جامعه سياسي قاهرانه عمل مي‌كند: 22
ج ـ تأثير متقابل قدرت و حقوق بر يكديگر 23
1 ـ حقوق، قدرت را حقاني مي‌كند 24
2 ـ حقوق،ابزاري است در اختيار قدرت 25
3 ـ حقوق، وسيله‌اي است براي حمايت عليه قدرت 25
4 ـ حقوق، قدرت را نهادبندي مي‌كند و سازمان مي‌بخشد 26
د ـ جايگاه حقوق اساسي در علم حقوق 26
1 ـ حقوق اساسي جزيي از حقوق عمومي است 27
1 ـ 1 ) نظريّه موضوعي 27
2 ـ 1 ) نظريّه اندامي 27
3 ـ 1 ) نظريّه مادّي 27
4 ـ 1 ) نظريّه شكلي 27
5 ـ 1 ) نظريّه سلسله مراتب 28
6 ـ 1 ) نظرية پويايي 28
2 ـ حقوق اساسي از زمره حقوق داخلي است 29
ه ـ حقوق اساسي در رابطه با علوم اجتماعي 29
و ـ موضوع حقوق اساسي 31
1 ـ حقوق اساسي، شاخه‌اي از حقوق است كه قواعد مندرج در قانون اساسي 31
را بررسي مي‌كند. 31
2 ـ حقوق اساسي به‌روابط مربوط به‌دولت مي‌پردازد 32
3 ـ حقوق اساسي، نهادهاي سياسي را بررسي مي‌كند 33
ز ـ منابع حقوق اساسي 35
1 ـ منابع نوشته 36
2 ـ منابع عرفي 36
3 ـ مددگيري از ساير علوم اجتماعي 36
پرسش‌هاي مهم گفتار اوّل 38
گفتار دوم: قانون اساسي 39
الف ـ مفهوم قانون اساسي 39
1 ـ قانون اساسي مادّي (ماهوي) 40
2 ـ قانون اساسي شكلي 40
ب ـ گرايش به‌قوانين اساسي مدوّن 40
ج ـ دلايل و چگونگي ظهور قوانين اساسي 42
1 ـ به‌دنبال تحوّل تدريجي جوامع و آمادگي ذهني فرمانروايان و شهروندان: 42
2 ـ ايجاد كشورهاي جديد: 43
3 ـ حوادث دگرگون كننده: 43
د ـ انواع قوانين اساسي 43
1 ـ قانون اساسي عرفي و قانون اساسي موضوعه 43
2 ـ قانون اساسي انعطاف‌ناپذير (سخت) و قانون اساسي انعطاف‌پذير (نرم) 44
3 ـ قانون اساسي يكدست و قانون اساسي مختلط 45
4 ـ انواع قانون اساسي از لحاظ منشاء شكل‌گيري 45
1 ـ 4 ) قانون اساسي اقتداري يا اعطايي 45
2 ـ 4 ) قانون اساسي نيمه اقتداري ـ نيمه اعطايي 46
3 ـ 4 ) قانون اساسي مردم‌سالار 46
هـ ـ وجوه تمايز قانون اساسي از ساير قوانين 46
1ـ سلسله مراتب قواعد حقوقي 46
2 ـ اصل برتري قانون اساسي 48
1 ـ 2 ) قوه مؤسس 48
2 ـ 2 ) بازنگري در قانون اساسي 49
3 ـ اصل كنترل قوانين توسط قانون اساسي 50
1 ـ 3 ) روش كنترل به‌وسيله دستگاه قضايي 51
2 ـ 3) روش كنترل توسط ارگان سياسي 51
پرسش‌هاي مهم گفتار دوم 53
گفتار سوم: دولت ـ كشور 54
الف ـ علل كاربرد اين اصطلاح 54
ب ـ عوامل سازندة دولت ـ كشور 55
1 ـ گروه انساني 56
2 ـ سرزمين 60
1 ـ 2 ) سرزمين، عامل سازنده دولت 60
2 ـ 2 ) سرزمين، موضوع سلطه دولت 61
3 ـ 2 ) سرزمين، محدوده فرمانروايي دولت 62
4 ـ 2 ) سرزمين، طيف صلاحيّت دولت 62
3 ـ قدرت سياسي سازمان‌يافته 63
1 ـ 3 ) قدرت و اجبار 65
2 ـ 3 ) قدرت و اعتقاد 70
3 ـ 3 ) حاكميّت 71
تحديد حاكميّت به‌وسيله حقوق بين‌المللي 79
پرسش‌هاي مهم گفتار سوم 80
گفتار چهارم: اشكال دولت ـ كشور 81
الف) دولت ـ كشورهاي تكبافت (بسيط) 81
1 ـ كشورهاي تكبافت ساده: 82
2 ـ كشورهاي تكبافت پيچيده 82
1 ـ 2 ) عدم تراكم (تفويض اختيارات اداري) 83
2 ـ 2 ) عدم تمركز يا تمركز زدايي اداري 83
3 ـ 2 ) وحدت انضمامي 84
4 ـ 2 ) منطقه‌گرايي 84
ب ـ كشورهاي چند پارچه (مركّب) 85
1 ـ اتّحاد شخصي 86
2 ـ اتّحاد واقعي 87
3 ـ كنفدراسيون (اتّفاق دوّل ) 87
1 ـ 3 ) كنفدراسيون سوئيس 89
2 ـ 3 ) كنفدراسيون آمريكا 89
4 ـ كشور فدرال (اتّحاد دوّل) شرايط پايه‌اي اتّحاد فدرالي 90
1 ـ 4 ) قانون فراداشت 90
2 ـ 4 ) قانون خودمختاري 90
3 ـ 4 ) قانون مشاركت 91
مثال دوم ـ دولت فدرال سوئيس 96
پرسش‌هاي مهم گفتار چهارم 99
گفتار پنجم: رژيمهاي سياسي 100
الف ـ ماهيّت رژيم سياسي 100
ب ـ حكومت 101
ج ـ انواع رژيمهاي سياسي 103
1 ـ مونوكراسي يا يكتاسالاري 104
1 ـ 1 ) مونوكراسي كلاسيك 105
2 ـ 1 ) مونوكراسيهاي توده‌اي 108
2 ـ رژيمهاي چند تن‌سالاري 110
1 ـ 2 ) آريستوكراسي يا نجيب‌سالاري 111
2 ـ 2 ) حكومت زمينداران يا فئوداليسم 111
3 ـ 2 ) پلوتوكراسي يا حكومت ثروتمندان 112
4 ـ 2 ) حكومت شايستگان يا شايسته‌سالاري 112
5 ـ 2 ) حزب‌سالاري يا پارتيتوكراسي 113
3 ـ همه‌سالاري يا دمكراسي 114
1 ـ 3 ) دمكراسي يوناني 114
2 ـ 3 ) دمكراسي جديد 116
3 ـ 3 ) اشكال مختلف دمكراسي 124
پرسش‌هاي مهم گفتار پنجم 129
گفتار ششم: حقوق فردي و آزادي‌هاي عمومي 130
بخش اوّل: آبشخور تاريخي 130
الف ـ ميراث قدماء 130
ب ـ ارمغان مسيحيّت 132
ج ـ نوآوري‌هاي قرون هفدهم و هجدهم 134
بخش دوم: اعلاميّه‌ها و ضمانتهاي حقوق 136
1 ـ ارزش حقوقي اعلاميّه‌ها 137
2 ـ تحول در مضمون اعلاميّه‌ها 139
بخش سوم: برداشتهاي مختلف از حقوق فردي و آزادي‌هاي عمومي 141
الف ـ نظريّه محدوديّت 141
ب ـ نظريّه مقاومت 141
ج ـ نظريّه مشاركت 142
د ـ نظريّه آزادي صوري و آزادي واقعي 143
بخش چهارم: مهمّترين حقوق و آزادي‌ها 144
الف ـ آزادي عملكرد فردي 144
1 ـ حقّ حيات و آزادي تن: 144
2 ـ امنيّت: 145
3 ـ آزادي و مصونيّت مسكن: 145
4 ـ تعرّض‌ناپذيري مكاتبات: 146
5 ـ آزادي رفت‌وآمد 147
ب ـ آزادي انديشه 147
1 ـ آزادي عقيده و آيين 148
2 ـ آزادي بيان 148
3 ـ آزادي آموزش و پرورش 149
4 ـ آزادي اخبار و اطلاعات 150
5 ـ آزادي نمايش: 151
ج ـ آزادي گردهمايي 152
1 ـ آزادي تجمّعات موقّتي 152
2 ـ آزادي سازمان‌پيوندي 153
د ـ آزادي‌هاي اقتصادي و اجتماعي 154
1 ـ مالكيّت: 154
2 ـ آزادي بازرگاني و صنعتي 155
3 ـ آزادي كار 156
4 ـ آزادي سنديكايي 158
پرسش‌هاي مهم گفتار ششم 159
گفتار هفتم: تفكيك قوا 160
الف ـ مفهوم تفكيك قوا 160
ب ـ نظريات مختلف 161
ج ـ انتقاد از تفكيك قوا 170
د ـ تفكيك قوا و دو برداشت 173
1 ـ رژيم رياستي 174
2 ـ رژيم پارلماني 176
پرسش‌هاي مهم گفتار هفتم 179
گفتار هشتم: پارلمان يا دستگاه قانونگذاري 180
مقدمه 180
بخش اوّل: تركيب پارلمان 181
الف ـ نظام دومجلسي در كشورهاي فدرال 182
1 ـ ايالات متحدة آمريكا 184
2 ـ سوئيس 185
3 ـ جمهوري فدرال آلمان 185
4 ـ اتريش 186
5 ـ هندوستان 186
ب ـ نظام دومجلسي در كشورهاي تكبافت (بسيط) 187
1 ـ سرچشمه تاريخي 187
2 ـ مقدمات نظري 189
3 ـ اقسام مجلس دوم 191
1 ـ 3 ) مجالس دوم غيرانتخابي 191
2 ـ 3 ) مجالس دوم انتخابي 194
ج ـ نظام يك مجلسي 198
بخش دوم: سازمان داخلي مجالس 198
الف ـ مصونيّت پارلماني 199
1 ـ عدم مسؤوليّت 199
2 ـ تعرّض ناپذيري 201
ب ـ حمايت از پارلمان در برابر اهانت 202
ج ـ مانعة‌الجمع بودن سمت نمايندگي با ساير مشاغل 203
د ـ حقوق و پاداش 204
ه ـ استقلال پارلمان 204
1 ـ استقلال اداري 204
2 ـ استقلال مالي 205
3 ـ استقلال نظامنامه‌اي 206
و ـ استخوان‌بندي سازماني 207
1 ـ رييس و هيأت‌رئيسه 207
2 ـ سازمان اداري 208
3 ـ كميسيون‌ها 209
1 ـ 3 ) كميسيون‌هاي عادي 209
2 ـ 3 ) كميسيون‌هاي تخصّصي 210
ز ـ اختيارات و وظايف پارلمان 213
1 ـ قانونگذاري 213
1 ـ 1 ) حدود صلاحيّت پارلمان: 213
2 ـ 1 ) جريان وضع قانون 216
3 ـ 1 ) تصويب قوانين در نظام‌هاي دومجلسي 220
2 ـ صلاحيّت مالي و بودجه‌اي پارلمان 222
1 ـ 2 ) بودجه چيست؟ 222
2 ـ 2 ) تصويب بودجه در پارلمان 223
3 ـ ساير اختيارات پارلمان 225
1 ـ 3 ) حقّ اظهارنظر و انتقاد 226
2 ـ 3 ) مداخله در تعيين برخي مقامات 226
3 ـ 3 ) نظارت بر اعمال اجرايي 228
4 ـ 3 ) كارويژه قضايي 229
پرسش‌هاي مهم گفتار هشتم 230
گفتار نهم: قوه‌ي‌مجريه يا دستگاه حكومت 232
بخش اوّل: كليّات 232
الف ـ اجراي تصميمات قواي ديگر 233
ب ـ تدارك تصميمات 233
ج ـ اتّخاذ تصميمات لازم‌الاجرا 234
بخش دوم: اقسام قوه‌ي‌مجريه 234
الف ـ قوه‌ي‌مجريه رياستي 235
ب ـ قوه‌ي‌مجريه پارلماني 236
ج ـ قوه‌ي‌مجريه نيمه‌رياستي يا نيمه‌پارلماني 237
بخش سوم: رييس كشور 238
الف ـ پادشاه 239
1 ـ پادشاهي مطلق 240
2 ـ پادشاهي محدود 240
3 ـ پادشاهي پارلمان (مشروطه سلطنتي) 241
ب ـ رييس‌جمهوري 241
1 ـ دوره رياست‌جمهوري 242
2 ـ شيوه انتخابات رييس‌جمهوري 244
3 ـ رياست دو يا چند تن 246
1 ـ 3 ) رياست دو تن 246
2 ـ 3 ) رياست چند نفر 247
د ـ حقوق و اختيارات رييس كشور 248
بخش چهارم: نخست‌وزير و هيأت‌وزيران 249
الف ـ نخست‌وزير 249
ب ـ تعيين نخست‌وزير 250
ج ـ تعيين و نصب وزيران 251
د ـ تركيب هيأت‌وزيران 252
بخش پنجم: دستگاه‌هاي اداري 253
پرسش‌هاي مهم گفتارنهم 255
گفتار دهم: اثرات متقابل قواي مقنّنه و مجريه 256
بخش اوّل: روابط قواي مقنّنه و مجريه در رژيمهاي رياستي 256
بخش دوم: روابط قوه‌ي‌مجريه و قوه مقنّنه در رژيمهاي پارلماني 260
الف ـ رژيم پارلماني به‌سبك بريتانيايي 262
ب ـ رژيم پارلماني در فرانسه 265
پرسش‌هاي مهم گفتار دهم 268
گفتار يازدهم: قوه قضاييه ـ دستگاه عدالت 269
بخش اوّل: پيشينه بحث نظري 269
بخش دوم: مسائل اساسي قضاييه 274
الف ـ گزينش قضات 274
1 ـ قضات انتخابي 274
2 ـ انتصاب قضات 275
3 ـ شيوه‌هاي گوناگون گزينش قضات 276
1 ـ 3) ايالات متحده آمريكا 276
2 ـ 3) كنفدراسيون سوئيس 276
3 ـ 3) بلژيك 276
بخش سوم: اصل تغيير ناپذيري قضات 277
ـ استقلال قضايي در حقوق فرانسه 277
ـ شوراي‌عالي قضايي فرانسه 279
بخش چهارم: قضاوت سياسي 282
1 ـ ساختار ديوان عالي عدالت فرانسه 283
2 ـ صلاحيت ديوان عالي عدالت در فرانسه 284
بخش پنجم: قضاوت اداري 285
1 ـ شوراي دولتي 286
2 ـ نقش شوراي دولتي 287
بخش ششم: قضاوت درباره قانون (قضاوت دستورنامه‌اي) 288
پرسش‌هاي مهمّ گفتار يازدهم 290
گفتار دوازدهم: انتخابات 291
بخش اوّل : رأي، انتخاب‌كردن، انتخاب‌شدن 295
الف ـ رأي چيست؟ حقّ يا تكليف ؟ 295
1 ـ نظريّه حقّ رأي 296
2 ـ نظريّه كارويژه‌اي رأي 296
ب ـ سير تكامل حقّ رأي 297
1 ـ رأي محدود 297
1 ـ 1 ) شرط مالياتي (داراگزيني) 298
2 ـ 1 ) شرط شايستگي (شايسته‌گزيني) 299
3 ـ 1 ) محدوديّت جنسي 300
4 ـ 1 ) محدوديّت نژادي 301
2 ـ رأي همگاني 301
1 ـ 2 ) تابعيّت 301
2 ـ 2 ) شرط سني 302
3 ـ 2 ) آمادگي رواني 303
4 ـ 2 ) اهليت اخلاقي 303
6 ـ 2 ) محروميّت برخي از گروه‌ها 304
ج ـ انواع رأي 305
1 ـ رأي فردي ورأي اجتماعي 305
2 ـ رأي برابر و رأي چند گانه 305
3 ـ رأي اختياري و رأي اجباري 306
4 ـ رأي وكالتي و رأي مكاتبه‌اي 306
5 ـ رأي علني و رأي مخفي 307
6 ـ رأي تكنام و رأي چند نام 309
7 ـ ليست بسته و ليست باز 309
د ـ انتخاب‌پذيري 310
1 ـ سن 311
2 ـ تابعيّت 311
3 ـ اخلاق 312
4 ـ محرومان از انتخاب‌شدن 312
بخش دوم : اجراي انتخابات 314
الف ـ حوزه‌بندي‌هاي انتخاباتي 315
ب ـ فنون تعيين و تشخيص هيأت رأي‌دهنده 318
ج ـ رأي‌گيري، قرائت آراء و اعلام نتيجه 320
1 ـ رأي‌گيري 320
2 ـ قرائت آراء 321
3 ـ اعلام نتيجه 321
د ـ مجازات تقلّبات انتخاباتي 322
ه ـ دعاوي انتخاباتي 322
بخش سوم : احزاب وانتخابات 324
الف ـ ارتباط تاريخي انتخابات و احزاب سياسي 324
ب ـ نظام احزاب و اهميّت آنان در امر انتخابات 326
پرسش‌هاي مهم گفتار دوازدهم 330
كتابنامه 331
مشخصات
| سایر ویژگی‌ها | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||||||||||||
اشتراک در
